Ga jij naar een lezing over het bouwen van vliegtuigen en de rol die aerodynamica daarin speelt dan is de kans groot dat jij er geen snars van begrijpt. Waarom niet? Niet omdat je te dom bent om het te begrijpen maar gewoon omdat je daar nooit wat over gehoord en geleerd hebt. Je hebt dus geen ervaringen om hetgeen je hoort daar aan te koppelen en het dus te kunnen begrijpen.
Voor kinderen geldt hetzelfde. Doordat kinderen veel dingen in de praktijk gedaan, gezien en ervaren hebben ontstaat er een heel netwerk van ervaringen, begrippen en inzichten. Hoe groter dat netwerk is hoe groter de kans dat je kind `touwtjes` heeft om nieuwe dingen die hij hoort of ziet daar aan `vast te knopen` dus te begrijpen.
Een flink deel van de wereld van de volwassenen is voor het kind onzichtbaar en we vinden het belangrijk dat de dingen snel en gemakkelijk gaan. De is vraag of gemak nu echt altijd de mens wel “dient”. Veel handelingen die wij nog zonder computer of machines geleerd hebben en die voor ons vanzelfsprekend zijn, blijven voor kinderen onzichtbaar zoals wassen, afwassen, de weg zoeken (we hebben nu GPS), brieven schrijven (we zitten achter de computer en kinderen zien niet wat we aan het doen zijn), woorden en telefoonnummers opzoeken (op de computer), schrijven en noem maar op.
Jonge kinderen missen hierdoor veel “te volgen” dingen die volwassenen doen. Het blijft steeds vaker voor hen onzichtbaar. Tegelijkertijd is het voor onze kinderen heel belangrijk om praktisch inzicht te ontwikkelen en te leren hoe de dingen in de wereld werken. Praktisch inzicht ontwikkel je als kind niet alleen door te spelen en zelf dingen te doen maar zeker ook door mee te helpen als anderen iets doen.
Als je erop let, kun je gewoon in je dagelijkse doen en laten je kind helpen om praktisch inzicht te ontwikkelen. Een mooie manier om meer praktisch inzicht te ontwikkelen is om je kinderen te laten zien en ervaren hoe de dingen om hen heen gemaakt zijn. Ben je zelf handig dan is het natuurlijk helemaal geweldig als je je kinderen met allerlei klussen mee laat helpen.
Alles is voor jonge kinderen spel en spelen is de manier om te leren. Karweitjes in huis die gedaan moeten worden vinden wij vaak vervelend en saai maar voor jonge kinderen is het DE manier om spelenderwijs de wereld om hen heen te leren begrijpen en te leren om er deel aan te nemen. Verder geeft het kinderen ervaringen om daarna, als ze aan het spelen zijn, de dingen die ze beleefd hebben, na te spelen. Ze kunnen er in hun fantasie een heel spel aan vast hangen omdat je ze zinvolle, tastbare en beleefbare dingen hebt laten doen.
Als (jonge) kinderen al doende motorisch vaardiger worden en ze door dagelijkse bezigheden de wereld om hen heen beter leren begrijpen dan worden ze zelfstandiger, handiger, krijgen ze meer zelfvertrouwen en zullen ze daardoor ook meer nieuwe dingen aan (durven) pakken en zodoende nog meer leren. Je krijgt dan een sneeuwbaleffect waardoor de leerervaringen een steeds groter gebied gaan bestrijken.
Praktisch inzicht ontwikkelen is essentiëel om bijv. faalangst zoveel mogelijk te voorkomen omdat het kind in zichzelf het gevoel en de wetenschap ontwikkelt dat het de dingen om zich heen begrijpt en er mee om kan gaan. Daarnaast (en ook mede daardoor) ontwikkelt en verfijnt het steeds meer motorische vaardigheden om te kunnen doen wat er van hem of haar verwacht wordt of wat het zelf van plan is om te doen.
Als deze basis er niet of onvoldoende is, wordt het leren op school vaak al meteen moeilijker. Het lijken allemaal open deuren maar er zijn echt veel kinderen die deze basis missen en die niet de gelegenheid krijgen eigen inzicht te ontwikkelen.
Door teveel voor je kinderen te doen, snel dagelijkse dingen of karweitjes doen als ze er niet bij zijn omdat dat sneller gaat en je kind teveel tv-, dvd-, computer tijd enz. toe te staan krijgen ze te weinig kansen om zelf actief te zijn en daardoor hun motoriek, praktisch inzicht en “ervaringennetwerk” onvoldoende te ontwikkelen (zoals ik al eerder heb geschreven levert tv-kijken levert geen eigen ervaring op). Daardoor gaan er veel ongelooflijk belangrijke kansen om het zelfgenererend leervermogen te ontwikkelen verloren.