Als je naar kinderen met leerproblemen kijkt dan zie je dat er bijna altijd meerdere dingen zijn waar deze kinderen problemen mee hebben. Als de motoriek onvoldoende ontwikkeld is (wat bij nagenoeg al deze kinderen het geval is) dan is immers de kans heel groot dat de vaardigheden die TEGELIJKERTIJD met de motoriek ontwikkeld hadden moeten worden, ook onvoldoende ontwikkeld zijn. Een van die vaardigheden is “praktisch inzicht”.
Bij nagenoeg alle diagnoses die gesteld worden zoals dyslexie, dyspraxie, dyscalculie, DCD, ADHD, ADD, PDD-NOS enz. is sprake van onvoldoende motorische ontwikkeling en de daarmee samenhangende andere problemen.
In de ontwikkeling van kinderen hangt alles met alles samen. Daarom zijn de leervaardigheden die je als kind moet ontwikkelen eigenlijk allemaal even belangrijk. Er zijn zoveel verschillende variaties in leerproblemen omdat bij het ene kind een bepaalde combinatie van vaardigheden minder goed ontwikkeld is en bij het andere kind een andere combinatie. Maar je moet als kind álle vaardigheden goed samen kunnen laten werken om optimaal te kunnen functioneren.
Als je als kind naar groep 3 van de basisschool gaat dan ga je “echt leren”. Het schoolsysteem gaat er van uit dat kinderen, als ze naar groep 3 gaan, al een groot aantal basisvaardigheden hebben zodat ze min of meer zelfstandig leerstof op kunnen nemen en verwerken. In de loop van de volgende jaren worden er steeds meer vaardigheden en zelfstandigheid van kinderen verwacht.
Je staat er misschien niet zo bij stil maar voor nagenoeg alle dingen die je als kind op school gaat leren, is praktisch inzicht heel belangrijk omdat je, na instructie van de juf of meneer, zelf dingen moet kunnen gaan doen. Dat geldt niet alleen voor de dingen die je met je handen moet doen maar zeker ook voor de dingen die je grotendeels met je hoofd moet leren zoals lezen, spellen, schrijven en rekenen. Als je dan al weet hóe je moet leren en hóe je dingen aan moet pakken en op jouw niveau al dingen zelf kunt doen, heb je een goede basis om op verder te bouwen.
Hoe meer praktisch inzicht je ontwikkeld hebt, hoe beter je begrijpt wat je er om je heen gebeurt en hoe beter je weet wat je zelf kunt doen, des te sneller kun je de leerstof zelf oppakken en hoef je niet steeds op hulp te wachten. Je leerproces verloopt dan veel sneller en de kans dat je ook meer plezier in het leren hebt is natuurlijk veel groter. Veel dingen lijken voor ons, als volwassenen, simpel maar als kind moet je wel degelijk een flink aantal basisvaardigheden tot je beschikking hebben anders weet je niet hoe je “zoiets simpels” aan moet pakken.
Praktische tips om kinderen (thuis) te helpen praktisch inzicht te ontwikkelen
- laat kinderen zichzelf aankleden, zichzelf wassen, tandenpoetsen enz. Hier hebben we een tijd geleden al op gewezen. Omdat praktisch inzicht zo’n belangrijke vaardigheid is willen we hier nog eens extra de aandacht op vestigen.
- laat kinderen deel laten nemen aan dagelijkse dingen zoals je eigen spullen opruimen, boodschappen doen, helpen bij het koken enz. Ook hier hebben we een tijdje geleden ook al aandacht aan besteed.
- bak bijvoorbeeld eens samen een appeltaart en doe dat regelmatig zodat je kind in de loop van de tijd leert om dat steeds zelfstandiger te kunnen doen. Door dit soort dingen zelf te leren doen, help je je kind zelfvertrouwen te ontwikkelen omdat het processen leert begrijpen en autonomie kan ontwikkelen.
- laat je kind helpen bij klusjes in en om huis waardoor het veel over de wereld om hem heen leert en leert hoe hij daar steeds zelfstandiger in kan gaan functioneren
- koop zo weinig mogelijk kant-en-klaar speelgoed maar stimuleer je kind om zelf dingen te maken en creatief te zijn. We komen hier binnenkort nog op terug
- stimuleer je kind om zelf te spelen en zelf actief te zijn
- ontwikkel oog voor mogelijkheden die je kind de gelegenheid te geven om praktisch inzicht te ontwikkelen. We geven je hier wat voorbeelden maar als je eenmaal weet waar je op kunt letten dan zijn er talloze mogelijkheden te vinden om je kind te helpen praktisch inzicht te ontwikkelen.
- geef kinderen zoveel mogelijk de gelegenheid om zelf te doen en zelf te denken waardoor het leert om zelf oplossingen voor de problemen waar het tegenaan loopt te bedenken. Kan het in het dagelijkse leven zijn eigen praktische problemen oplossen dan zal het dat op school, in het leerproces ook beter kunnen.
- doe geen klusjes snel als de kinderen er niet zijn maar laat ze aan jouw dagelijkse activiteiten deelnemen zodat ze snappen wat er zich in de wereld om hen heen afspeelt.
- besteed aandacht aan de informatie die we in vorige berichten, voor zowel thuis als op school, hebben we gegeven. Alles waardoor je kind zelf actief is en zijn vaardigheden kan oefenen, draagt bij aan de ontwikkeling van praktisch inzicht.
Wat leert je kind hier van (nieuw)
Klik hier voor meer informatie over wat je als kind leert van appeltaart bakken.
Wat leert je kind hier van (herhaling)
- autonomie: hoe kan ik steeds zelfstandiger in de wereld (dus ook in het leerproces) leren staan
- actie en reactie: hoe kan ik actief leren handelen? Actief kunnen handelen en kunnen reageren op wat er om je heen gebeurt is voor het goed kunnen leren op school heel belangrijk
- dingen afmaken en doorzettingsvermogen: als je praktisch bezig bent dan horen dingen afmaken en opruimen daar ook bij. Je kunt niet zomaar ergens middenin stoppen en iets anders gaan doen. Als je dat in het dagelijkse leven leert dan weet je ook hoe je dat in het leerproces op school moet doen. Je weet dan hoe je een taak af moet maken en hoe je op tijd klaar moet zijn.
- doelgericht kunnen zijn: hangt nauw samen met praktisch inzicht omdat deze vaardigheden tegelijkertijd en door het doen ontwikkeld worden. Weten waar je moet beginnen en welke stappen er nodig zijn om bij je doel uit te kunnen komen.
- fijne motoriek: door actief bezig te zijn ontwikkel je op een vanzelfsprekende manier je fijne motoriek waardoor je veel meer kans hebt om goed te kunnen leren schrijven.
- grenzen leren kennen: je leert wat kan en wat niet kan en je leert om realistische doelen stellen
- intelligentie: alleen intelligent zijn is meestal niet genoeg. Het is heel belangrijk om te leren hóe je die intelligentie tot uitdrukking kunt brengen. Een voorbeeld: ik kan nóg zo muzikaal zijn, als ik nooit met muziekinstrumenten in aanraking kom dan is de kans veel kleiner dat ik die muzikaliteit ook echt kan ontwikkelen. Sommige mensen ontwikkelen hoe dan ook maar die zijn dun gezaaid.
- opbouwen van vaardigheden: leren hoe je dingen steeds een beetje beter kunt doen
- probleemoplossend vermogen: hoe actiever je bent, hoe meer verschillende ervaringen en situaties je tegenkomt waarin je problemen op leert lossen. Zittend voor de tv zijn er geen problemen om op te leren lossen
- sociale vaardigheden: leren hoe je van anderen kunt leren en hoe je samen iets voor elkaar kunt krijgen
- zelfvertrouwen opbouwen: hoe beter ik de wereld om mij heen begrijp en me er in kan handhaven, hoe groter de kans dat ik mezelf zekerder in deze wereld zal kunnen voelen
- zelfgenererend leervermogen ontwikkelen: hoe meer je zelf praktisch bezig bent hoe beter je dit vermogen leert ontwikkelen
Recent wetenschappelijk onderzoek
Society for Industrial and Organizational Psychology (SIOP) (2010, October 30). High level of practical intelligence a factor in entrepreneurial success.